Ogrody deszczowe w ostatnich kilku latach zyskały niemałą popularność, ale wciąż jest wiele osób, które nie wiedzą, co to jest, a nawet, jeśli wiedzą, to nie widzą sensu w zakładaniu ogrodu deszczowego na swojej działce. A zatem: wyjaśnijmy krok po kroku, co to jest ogród deszczowy i dlaczego warto go założyć, a także podpowiemy, jak to zrobić.
Co to jest ogród deszczowy?
Ogrody deszczowe to te obszary w ogrodzie, które są specjalnie zbudowane, by zwiększyć retencję wody opadowej. Mogą zbierać ją zresztą nie tylko bezpośrednio z opadów, ale także wtedy, kiedy woda zostanie odprowadzona z innych miejsc: podjazdów, dachów czy ścieżek.
Ogród deszczowy może działać retencyjnie już przez samą konstrukcję podłoża (to wyniesiona rabata na warstwach tłucznia i żwiru), ale przede wszystkim dzięki odpowiednim nasadzeniom.
Ogrody deszczowe można założyć nawet w relatywnie niewielkich skrzynkach
Takie ogrody mogą mieć praktycznie dowolną wielkość i można je założyć zarówno w dużym ogrodzie, jak i na małej działce rekreacyjnej.
10 powodów, by założyć ogród deszczowy
1. Dzięki ogrodowi deszczowemu zmniejszasz zagrożenie suszą, ponieważ zmniejsza się szybkość odparowywania wody deszczowej.
2. Ogród deszczowy może korzystnie wpływać na mikroklimat działki.
3. Ogrody deszczowe naturalnie wpływają na poprawę atrakcyjności działkowego ekosystemu dla ptaków, owadów i ssaków.
4. Dobrze zaprojektowany ogród deszczowy stwarza spore możliwości aranżacyjne.
5. Można wykorzystać ogród deszczowy w celu poprawy stosunków wodnych na samej działce.
6. Jest to prosty i tani sposób na zwiększenie różnorodności roślin w ogrodzie.
7. Założenie ogrodu deszczowego jako element małej retencji może zostać w całości zrefundowane przez gminę.
8. Ogród deszczowy może obniżyć koszty podlewania ogrodu.
9. Jest to proste i estetyczne rozwiązanie, które wprost podnosi wartość ogrodu.
10. W miejscach, gdzie płaci się za odprowadzoną wodę opadową, ogród deszczowy może wyraźnie tę kwotę zmniejszyć.
Ogród deszczowy: krok po kroku w kilku wariantach
Przede wszystkim należy ustalić, w jakiej formie ogród deszczowy będzie prowadzony. W ogrodzie lub na działce rekreacyjnej, gdzie będzie przechwytywał bezpośrednio wodę opadową, powinna to być wyniesiona rabata. Tam, gdzie źródłem wody będzie deszczówka zbierana z dachu czy podjazdu, można wykorzystać sporych rozmiarów skrzynie. W tym przypadku konieczne jest wykonanie otworu przelewowego na wysokości odpowiedniej do wymagań roślin, jakimi ogród będzie obsadzony.
- Wykonanie podłoża sprowadza się do naprzemiennego ułożenia żwiru i tłucznia lub kamieni oraz wykończenie tego kilkudziesięciocentymetrową warstwą żyznej ziemi.
- Jeśli budujesz ogród deszczowy suchy, czyli na podłożu przepuszczalnym, musisz zadbać o odpowiednią strukturę podłoża. Większość hydrofitów, jakie tu zasadzisz, nie radzi sobie dobrze w zbitym podłożu bez komór powietrznych.
- Zaplanuj drogę spływu wody. Nadmiar można przekierować z jednego ogrodu do drugiego, można drenażem rozprowadzić deszczówkę pod trawnikiem, można też skierować ją do studzienki chłonnej. Chodzi o to, żeby skierowanie wody do kanalizacji burzowej było ostatnim możliwym wariantem.
Ogrody deszczowe to te obszary w ogrodzie, które są specjalnie zbudowane, by zwiększyć retencję wody opadowej.
Zakładanie ogrodu deszczowego – ważne wskazówki
Żeby uniknąć wymywania żyznego podłoża, można je ustabilizować otoczakami albo nawet odpowiednią włókniną. Żeby z kolei zapewnić mu właściwe przewietrzanie, ziemię należy wymieszać w stosunku 3:1 z piaskiem lub drobnym żwirem. Pozwoli to zapobiec gniciu korzeni, które byłoby problemem w przypadku zbitej struktury podłoża.
Ogrody deszczowe można założyć nawet w relatywnie niewielkich skrzynkach – jeśli zostaną one połączone przelewami, to w ten sposób można stworzyć całkiem ciekawe konstrukcje pionowe.
Rośliny do ogrodu deszczowego
Podstawowa zasada doboru roślin głosi, że w ogrodzie deszczowym około 70-80% nasadzeń powinny stanowić hydrofity. W ogrodnictwie to pojęcie niestety jest dość rozmyte, ponieważ olsza, która jest drzewem pierwszego wyboru, formalnie hydrofitem nie jest. Generalnie jednak powinny to być rośliny, które spełniają kilka podstawowych kryteriów:
- mogą rosnąć z korzeniami całkowicie zanurzonymi w wodzie jeśli nie stale, to przynajmniej przez dłuższy czas;
- nie są wrażliwe na okresowe lub epizodyczne zalewanie (zwykle nie będą zalewane w całości, ale i tak sporo roślin nie toleruje wysokiego poziomu wody);
Lista roślin zielnych do ogrodu deszczowego jest zdecydowanie dłuższa.
- wyróżniają się zdolnością do gromadzenia wody we własnych tkankach;
- w ogrodach suchych nasadza się tzw. higrofity, czyli rośliny, które wprawdzie preferują warunki mokre, ale mogą być odporne nawet na długotrwałe przesuszenie.
Co do zasady – możesz kierować się ku roślinom bagiennym i wodnym w zależności od tego, jaką przewidujesz dostawę wody i jak długo będzie utrzymywał się jej poziom. W większych ogrodach będą to nawet krzewy i drzewa, w mniejszych – głównie byliny zielne.
Gatunki, które warto posadzić w ogrodzie deszczowym
Jeśli chodzi o drzewa, to lista jest dość krótka. Otwiera ją olsza czarna, ale do tej grupy należy też zaliczyć nieco wyższe wierzby. Większość gatunków tego ostatniego rodzaju jest klasyfikowana jako krzewy, co nie zmienia faktu, że rosną dobrze i nieźle znoszą wysoką wilgotność. O ile w centrach ogrodniczych można kupić odmiany czyste, warto mieć świadomość, że wszystkie wierzby bardzo łatwo się krzyżują i takie mieszańce też dobrze rosną w ogrodach deszczowych.
Lista roślin zielnych do ogrodu deszczowego jest zdecydowanie dłuższa. Typowe i intuicyjne propozycje to wiele gatunków turzyc, sit, trzcina, tatarak, ale też bardzo efektowne kosaćce, niezapominajki, tojeść, rdest czy jeżogłówka. Warto zwrócić uwagę również na miętę wodną, bodziszki, wiązówki i krwawnice.
W ogrodach, w których będzie cały czas stała woda, można zasadzić typowe rośliny wodne, w tym grążele, grzybienie, żabiściek czy nawet rzęsę wodną – są to przy okazji rośliny, które znakomicie oczyszczają wodę (zwłaszcza rzęsa) z zanieczyszczeń organicznych.
W ogrodach, w których będzie cały czas stała woda, można zasadzić typowe rośliny wodne
Typy ogrodów deszczowych
Te pojęcia już się wyżej przewijały, ale nie mają one krytycznego znaczenia, dlatego ich omówienie zostawiliśmy na koniec, raczej po to, żeby udowodnić, że nie ma miejsca, w którym nie dałoby się założyć ogrodu deszczowego. Konstrukcja każdego z tych typów będzie oczywiście nieco inna, inaczej też dobiera się rośliny, ale zależy to raczej wprost od dostępności wody, co jednak stanowi podstawę tej klasyfikacji.
- Ogrody deszczowe suche (w gruncie) na przepuszczalnym podłożu. Tu woda rzadko albo wręcz nigdy nie gromadzi się na powierzchni, za to utrzymuje się w nieco głębszych warstwach wody. Często w ogóle nie jest potrzebny przelew.
- Ogrody deszczowe mokre (wyniesione lub w gruncie) na nieprzepuszczalnym podłożu. Odsuń je od budynków na kilka metrów, ponieważ przez długi czas będzie się tu utrzymywała choćby cienka warstwa wody na powierzchni, a grunt nabierze niemal bagnistego charakteru.
- Ogrody w pojemnikach. Możliwe do stworzenia dosłownie wszędzie i poziomem wody dokładnie takim, jaki zaplanujesz, ale też najbardziej wrażliwe na przesuszenie, jeśli brak opadów się utrzyma dłużej (stąd zalecenie większego zagęszczenia roślin).